آشنایی با انواع تاسیسات ساختمانی

آنچه در این مقاله می خوانید:

 

تاسیسات ساختمان یکی از بخش های کلیدی در ساخت و ساز به شمار می رود. در صورتی که این تاسیسات به درستی اجرا شوند، هم عمر مفید ساختمان بالا می رود و هم می توان به ساختمان اطمینان بیشتری کرد. این مسئله فقط به یک بعد از تاسیسات مرتبط نیست و انواع تاسیسات مکانیکی و الکترونیکی شامل می شود.

شما با افزایش اطلاعات خود در زمینه انواع تاسیسات ساختمانی می توانید از هزینه های اضافی و خسارات چه حال و چه در آینده بکاهید. در نتیجه خواسته های معقول تری از مهندس ساختمان خواهید داشت. تاسیسات ساختمان به دو بخش تاسیسات مکانیکی و تاسیسات الکتریکی تقسیم می شود. با املاک داران همراه باشید تا با انواع تاسیسات ساختمانی آشنا شوید.

تاسیسات ساختمانی چیست و انواع آن کدامند؟

انبوه سازان و پیمانکاران ساختمانی به منظور شروع ساخت و ساز بایستی سه بخش اصلی سفت کاری، نازک کاری و در بین این دو  تاسیسات را پشت سر بگذارند. مهندسان معتقدند تاسیسات یک بنا می تواند به ارزش آن بیافزاید. از آنجایی که یکی از مهم ترین بخش های ساختمان سازی، اجرای تاسیسات است، بایستی با انواع تاسیسات ساختمانی آشنا شوید. تاسیسات ساختمان جزع خدمات فنی ساختمان به حساب می آید. زمان معامله یک ملک، یکی از مواردی که پرسیده می شود سرمایش و گرمایش ، نوع فاضلاب، نوع برق کشی و نورپردازی است.  تاسیسات ساختمان به دو دسته تاسیسات مکانیکی و الکتریکی تقسیم می شود که هر یک دسته بندی جداگانه خود را دارد.

انواع تاسیسات ساختمانی مکانیکی

این نوع تاسیسات شامل دو نوع صنعتی و ساختمانی تقسیم بندی می شود، که هر یک هزینه متفاوتی دارد. تاسیسات مکانیکی صنعتی دارای بخش هایی نظیر تصفیه آب، انتقال آب، تولید انرژی و غیره است. اما تاسیسات مکانیکی ساختمانی شامل بخش های تاسیسات آب و فاضلاب، تاسیسات تهویه، تاسیسات سیستم های بخار، تاسیسات اطفاء حریق، تاسیسات گازرسانی، تاسیسات آسانسور ساختمان و پله برقی، تاسیسات گرمایشی و سرمایشی ساختمان می شود. در تاسیسات مکانیکی گاها باید قسمتی از سفت کاری ساختمان تخریب شود که معمولا از کارگر ساده ساختمانی زیر نظر مهندس ساخت استفاده می شود.

تاسیسات آب و فاضلاب ساختمان

معمولا بعد از سفت کاری لوله کشی آب و فاضلاب انجام می شود، و حتی در بعضی مواقع قبل از شروع نازک کاری امتحان می شوند. در تمامی ساختمان ها دو سیستم آب و فاضلاب تعبیه می شود که به صورت موازی با یکدیگر کار می کنند. سیستم آب در تامین آب مصرفی و آشامیدنی ساکنین نقش دارد و سیستم فاضلاب، ضایعات و رسوبات را از طریق لوله ها به بیرون هدایت می کند. در هر دو سیستم نیاز به غلبه بر نیروی جاذبه وجود دارد تا آب و یا فاضلاب را در مسیر درست انتقال دهد.

تاسیسات آب و فاضلاب ساختمان

لوله کشی آب و فاضلاب از جمله موارد مربوط به بهداشت ساختمان است، از این رو به آن تاسیسات بهداشتی ساختمان نیز گفته می شود. این نوع تاسیسات به آشپزخانه، توالت، حمام، دستشویی مربوط می شود. به طور کلی تاسیسات بهداشتی به چند بخش زیر تقسیم می شود:

  • لوله کشی آب مصرفی: آبی که برای آشامیدن و یا شستشو استفاده می شود، از طریق لوله کشی شهری و سپس کونتور آب وارد لوله کشی داخلی ساختمان می شود. به منظور تامین آب گرم از آبگرمکن، پکیج، موتورخانه ها استفاده می شود. این نوع لوله کشی های داخل ساختمان به دو نوع توکار و رو کار تقسیم می شوند. صاحب ملک و مهندس ساختمان با توجه به موقعیت و سلیقه خود یکی از این دو روش را برای لوله کشی انتخاب می کنند.
  • لوله کشی فاضلاب: در هر ساختمان یک لوله کشی فاضلاب نیز از جکوزی، وان، حمام، ماشین ظرفشویی و لباسشویی و غیره وجود دارد. این پسماند بعد از مصرف از طریق این لوله ها به فاضلاب هدایت می شوند. دو روش لوله کشی زیر سقفی و لوله کشی کف خواب برای فاضلاب وجود دارد که با توجه به نظر صاحب ملک و مدیر پروژه یکی از روش ها انتخاب می شود. ساختمان ممکن است دارای استخر سپتیک هم برای فاضلاب باشد.

تاسیسات گازرسانی ساختمان

این نوع تاسیسات بایستی بر اساس قوانین شرکت گاز و مهندس تاسیسات ساختمان تعبیه شوند. در واقع تمامی نقشه کشی لوله های گاز با این قوانین هماهنگ می شوند. از جمله لوازم تاسیسات گازرسانی می توان به رگولاتور، بست، شیلنگ گاز، شیر گاز، شیر ترموستات، علمک، کنتور گاز اشاره کرد.

تاسیسات گاز رسانی به علت خطر ناک بودن حتما باید زیر نظر مهندس ناظر ساختمان و نظام مهندسی اجرا شود. اجرای این تاسیسات توسط استادکاران با تجربه و متخصص انجام شود.

تاسیسات گاز ساختمان

تاسیسات آتش نشانی ساختمان

همانطور که می دانید آتش نشانی به معنای خاموش و کنترل آتش سوزی است. در واقع در هر ساختمان باید سیستمی برای کنترل آتش سوزی به منظور حفظ جان و مال ساکنین در نظر گرفته شود. در واقع تاسیسات آتش نشانی امنیت ساکنین را فراهم می کند.

نکته قایل ذکر در این قسمت سیستم آتش نشانی با سیستم اطفاء حریق متفاوت است، سیستم اطفاء حریق جزع تاسیسات الکتریکی است که در ادامه به آن هم می پردازیم.

آتش نشانی به دو صورت عمده اتوماتیک و دستی انجام می شود. در روش دستی، این عملیات توسط آتش نشان صورت می گیرد ولی در روش اتوماتیک بدون نیاز به دخالت نیروی انسانی اجرا می شود. در واقع یک سری سنسور الکتریکی به این سیستم ها وصل شده تا آب را محل آتش سوزی انتقال دهند. این نوع تاسیسات با تاسیسات آب رانی ساختمان باید همزمان مدیریت شوند.

تاسیسات سرمایشی و گرمایشی ساختمان

یکی تاسیسات ساختمانی، تاسیسات سرمایشی و گرمایشی است. تاسیسات گرمایشی که به آن تاسیسات حرارتی نیز گفته می شود، یکی دیگر از انواع تاسیسات ساختمان به شمار می رود. سیستم حرارتی ساختمان به منظور حفظ دمای بنا تعبیه می شود. معمولا با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، نوع معماری، تعداد طبقات و غیره در طراحی سیستم حرارتی تاثیر گذار هستند. نکته ای که در این قسمت باید گفته شود انتخاب سیستم مناسب برای ساختمان است. بارها دیده شده یک ساختمان کوچک از یک سیستم بزرگ و قوی استفاده می شود یا بالعکس یک ساختمان بزرگ از یک سیستم کوچک استفاده می شود، این سیستم باعث هدر رفتن انرژی و بالا رفتن هزینه ها در بلند مدت می شود.

این نوع تاسیسات جریان حرکتی از شیئ گرم تر به شیئ سردتر و بالعکس دارد. به این صورت که دستگاه تولید کننده گرما با انتقال هوای گرم به محیط داخل ساختمان، فضا را گرم می کند. همچنین دستگاه تولید کننده‌ی سرما با انتقال هوای سرد محیط را خنک می کند.

انتقال گرما به شکل های مختلف صورت می گیرد که در ادامه به توضیح آن می پردازیم:

  • رسانایی: این نوع انتقال گرما از طریق انتقال مستقیم یک واسطه انجام می شود.

  • همرفتی: در این روش گرما در نتیجه حرکت چرخشی از یک مایع یا گاز صورت می گیرد.

  • تبخیری: با تبدیل رطوبت به بخار انتقال گرما رخ می دهد.

  • تابشی: انرژی گرمایی از بدنه گرم تر ساطع شده و توسط بدنه سردتر جذب می شود.

تاسیسات سرمایشی و گرمایشی

این نوع سیستم های گرمایشی و سرمایشی دارای سه جزء اصلی شامل منبع هوای گرم یا سرد، ابزاری برای توزیع هوا، و کنترل جهت تنظیم ترموستات هستند. همچنین سیستم هایی دارای سیستم تهویه طبیعی، مکانیکی و ترکیبی است که در اینجا به توضیح آن می پردازیم:

  • تهویه طبیعی: در این نوع سیستم تهویه، نیروهای حرارتی شناور به دلیل اختلاف دما، هوای بیرون را به داخل و یا به طور برعکس انتقال می دهد.

  • تهویه مکانیکی: در این نوع تهویه، فن ها در پنجره یا دیوار یا کانال های خروجی نصب می شوند.

  • تهویه ترکیبی: در این نوع سیستم تهویه از تهویه ترکیبی و مکانیکی استفاده می شود.

تاسیسات استخر، جکوزی و سونا

تاسیسات استخر دارای امکانات و طبیعتا تنوع بالایی است. در واقع ساختار تاسیسات استخر، سونا و جکوزی دارای بخش های آبنما و فواره، هیتر، سیستم روشنایی، مدار گردش آب، سیستم کنترلی، فاضلاب، سیستم تغذیه آب، مخزن، سختی گیر، رک تاسیسات برق، تاسیسات گاز و...  است. نکته ای که هست سیستم استخر، سونا، جکوزی دارای موتور خانه مجزایی است و خود مبحث جدایی دارد.

تاسیسات استخر

انواع تاسیسات الکتریکی ساختمان

تاسیسات الکتریکی ساختمان به انواع تاسیسات روشنایی، تاسیسات پریز برق، تاسیسات ارتباطی و غیره تقسیم می شود. قبل از هر چیز باید بدانید که در برق کشی ساختمان بایستی یک سری موارد کلی رعایت شود. تاسیسات برقی زیر مجموعه تاسیسات الکتریکی است.

تاسیسات الکتریکی همزمان با تاسیسات مکانیکی انجام می شود. در اکثر مواقع در ساختمان تاسیسات الکتریکی با تاسیسات مکانی ترکیب می شوند و هر یک مکمل یک دیگر هستند.

تاسیسات برقی ساختمان

 تاسیسات برق ساختمان خود دنیایی از اطلاعات و شاخه و زیر شاخه هاست، حداقل می توان تاسیسات برق ساختمان را به انواع تاسیسات روشنایی، تاسیسات برق کشی و سیم کشی داخلی، تاسیسات ارتباطی، سیستم اطفاء حریق، تلفن، آنتن مرکزی، موتورخانه، چاه ارت ساختمان، تامین کننده نیروی برق، ژنراتور و... تقسیم کرد.

قبل از هر چیز باید بدانیم که در برق کشی ساختمان بایستی یک سری اصول و موارد کلی و قوانین نظام مهندسی را رعایت کرد.

تاسیسات برقی ساختمان

امروزه یک ساختمان در حال ساخت نیازمند مهندس ناظر تاسیسات برق ساختمان است. این مهندس ناظر تا زمان دریافت پایان کار ساختمان مسئولیت نظارت بر اجرای برق کشی ساختمان است. تاسیسات برق در هنگام اجرا نیازمند نقشه است، در این نقشه تمامی سیستم های الکتریکی ساختمان و میزان برق مصرفی تا حدودی قابل مشاهده است. تمامی این قوانین و این نظارت ها به خاطر آن است که یک ساختمان به صورت اصولی ساخته شود.

ابتدا باید مطمئن شوید که نقشه برق کشی با ساختار کلی مطابقت داشته باشد. ابتدا محل کنتور ساختمان را آماده کنید. اگر ساختمان دارای داکت برقی است داکت را آماده کنید، سپس لوله های سقف باید نصب شود، بعد از آن به سراغ نصب لوله های کف بروید. سیم کشی و اتصالات سیستم های روشنایی را با یکدیگر متصل کنید. در آخر کلید و پریزها را نصب کرده و اتصال به منبع انرژی برقرار کنید. نصب سیستم های برق بایستی توسط استادکار تاسیسات ساختمانی به درستی و به طور ایمن در ساختمان نصب و اجرا شود.

 اگر ساختمان دارای موتورخانه و یا سیستم تحویه مطبوع است ارتباط با تاسیسات برق ساختمان توسط متخصص و نمایندگی خود شرکت انجام شود.

تاسیسات سیستم اطفاء حریق

این سیتم به صورت الکتریکی کار کرده و با کوچک ترین تغییر دما و یا تغییر جو مثل دود و آلودگی واکنش نشان داده و سریعا آژیر ساختمان صدا می کند. این سیستم مکان دقیق اتفاق را نشان می دهد. در بعضی از ساختمان های مدرن سیستم اطفاء حریق با تاسیسات آتش نشانی متصل هستند و به صورت هوشمند به کار می افتد. سیستم اطفاء حریق به نام نشان دهنده نشد گاز هم معروف است. 

اطفا حریق

نکات مهم در اجرای انواع تاسیسات ساختمانی

  • مهم ترین نکته برای اجرای تاسیسات استفاده از نقشه ساختمان است. کافیست در این شرایط به نقشه رجوع نموده و از مهندس ناظر نیز کمک بگیرید. سعی کنید برای هر یک از تاسیسات آب و برق ساختمان ساختمان یک نقشه تهیه کنید.

  • گاهی به دلایل مختلف مثل اختلاف سلیقه و یا اشتباهاتی در نقشه کشی، امکان بروز مشکل در تاسیسات ساختمان وجود دارد. از آنجایی که هر تصمیم اشتباه می تواند خسارت زیادی به سازه وارد کند، بایستی هنگام اجرا از پیمانکار ساختمانی، مهندس ناظر سرپرست ساخت و ساز و غیره مشورت بگیرید.

  • حتما از استاد کار متخصص تاسیسات در اجرا و راه اندازی کمک بگیرید.

  • مطمئن شوید که تمامی جزئیات نقشه تاسیسات ساختمانی اعمال می شوند. در صورتی که به جزئیات نقشه اهمیت دهید، می توانید موفقیت خود را تضمین کنید.

  • تهیه مصالح تاسیساتی برای اجرا به علت تنوع زیاد سازندگان را دچار مشکل می کند و بهترین روش خرید و فروش مصالح تاسیساتی ساختمان از کارخانه است.

جمع بندی

همانطور که می دانید برای آغاز ساخت و ساز یک بنا، مراحل سفت کاری، نازک کاری و تاسیسات ساختمان انجام می شود. سفت کاری به اقدامات اولیه برای شکل دادن به سازه گفته می شود و نازک کاری به امور زیبا سازی آن مرتبط است. اما تاسیسات ساختمان چیست؟ در واقع به منظور ایجاد شرایط مناسب برای زندگی و تامین آب و برق و گاز در ساخت گفته می شود. تاسیسات ساختمان شامل بخش های آب و برق گاز است که تمامی آن ها در کنار هم به ایمنی و رفاه ساکنین کمک می کنند. در این مقاله به توضیح انواع تاسیسات ساختمانی پرداختیم تا با افزایش اطلاعات خود در این زمینه به بهبود مصرف انرژی کمک کنید.